Przedszkole terapeutyczne vs przedszkole integracyjne?

Po otrzymaniu przez rodziców orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na autyzm lub zespół Aspergera, stają oni na ogół przed bardzo trudnym wyborem odpowiedniej placówki edukacyjnej dla swojego dziecka? Na rynku przedszkoli dostępne są różne możliwości – istnieją przedszkola ogólnodostępne, przedszkola integracyjne, przedszkola specjalne czy wreszcie tzw. przedszkola terapeutyczne/przedszkola specjalistyczne dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Każde z wyżej wymienionych typów placówek ma zarówno swoje zalety, jak i swoje wady. Najpopularniejszym wyborem rodziców dzieci z tzw. specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego) są na ogół przedszkola integracyjne lub przedszkola terapeutyczne. Jak dokonać odpowiedniego wyboru? Na to pytanie nie ma niestety jednej, dobrej odpowiedzi….

Przede wszystkim musimy wziąć pod uwagę to, jak nasze dziecko w danym momencie funkcjonuje – tzn. na ile rozwinięte są jego 1) umiejętności komunikacyjne (np. czy nasze dziecko mówi, czy używa gestów lub komunikacji alternatywnej?), 2) um. samoobsługowe (np. czy dziecko samodzielnie je, pije, korzysta z toalety?), 3) jak nasze dziecko reaguje na inne dzieci w swoim otoczeniu (np. czy lubi się z nimi bawić, czy jest chętne do kontaktów społecznych z innymi dziećmi w zbliżonym wieku?), 3) jak nasze dziecko czuje się w dużej grupie dzieci, gdzie na ogół bywa głośno i dużo się dzieje.

Gdy okaże się, że nasze dziecko ma jeszcze słabo rozwinięte umiejętności komunikowania się, dopiero uczy się czynności potrzebnych do samoobsługi, ignoruje i/lub reaguje lękiem, czy złością na inne dzieci, nie przepada za tłumem i hałasem – wtedy najlepszym wyborem jest na pewno przedszkole terapeutyczne!  W tego typu placówkach jest zawsze dużo mniejsza ilość dzieci w grupie (zwykle max. ok. 4 – 6 osób), ale zdecydowanie więcej personelu (2 – 3 nauczycieli w grupie). Taki układ pozwala na dobranie odpowiedniej metody pracy, daje możliwość skoncentrowania się na wybranych trudnościach oraz zapewnienia komfortowych warunków. Dzieci w grupie dobrane są pod względem podobnego poziomu funkcjonowania oraz pod względem wieku – dzięki temu zapewnione są optymalne warunki dla każdego podopiecznego. Większy nacisk kładziony jest na pracę indywidualną z każdym uczniem, dziecko może też mieć (w ramach orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego) zapewnionego tzw. terapeutę – cienia, który przypisany jest tylko do jednego, konkretnego dziecka w grupie. Przedszkola o profilu terapeutycznym są tym samym idealnym miejscem na tzw. START W EDUKACJĘ dziecka z autyzmem, zapewniają bowiem kameralne i przyjazne warunki wdrażania się do pracy/współpracy z innymi dziećmi oraz do komunikowania swoich potrzeb w sposób akceptowalny społecznie. Jednakże w miarę zdobywania przez dziecko nowych umiejętności dziecko gotowe jest na przejście do grupy integracyjnej….

Na samym początku optymalnym rozwiązaniem wydaję się być stopniowe wprowadzanie dziecka do grupy integracyjnej np. poprzez łączenie wybranych zajęć grupy terapeutycznej z grupą pozostałych dzieci w przedszkolu. Są to na ogół zajecia, które będą przyjemne dla wszystkich dzieci – np. zajęcia plastyczne, zajęcia muzyczne, zajęcia ze zwierzętami. W momencie, gdy dziecko z grupy terapeutycznej będzie czuło potrzebę zmiany otoczenia, czy np. odpoczynku – będzie mogło zawsze wyjść z zajęć, a potem bez problemu na nie powrócić. Jednocześnie, wszystkie zajęcia, które wymagają większego skupienia – czyli na przykład zajęcia z podręcznikiem  / zajęcia językowe powinny być prowadzone osobno, tak aby każda z grup mogła pracować w swoim indywidualnym tempie.

Na samym końcu, dopiero gdy nasi podopieczni są już bardzo dobrze wdrożeni w sposób działania grup mieszanych możemy dopiero zacząć wdrażać dziecko do grupy stricte integracyjnej, gdzie dzieci z orzeczeniem o p.k.s stanowią ułamek całej grupy przedszkolnej (na 20 dzieci w grupie przypada max. 3 – 5 dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego). W takim wypadku do dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oddelegowany jest zawsze osobny nauczyciel (asystent – nauczyciela), którego zadaniem jest wspieranie dzieci podczas pracy i/lub podczas czasu wolnego.

Reasumując, integracja dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego z pozostałymi dziećmi niesie ogromne walory dla obu stron, przede wszystkim jednak należy pamiętać, że aby wdrożyć podopiecznego do pracy w placówce integracyjnej potrzebny jest najpierw czas na wypracowanie z dzieckiem odpowiednich umiejętności – tak aby, jak najefektywniej przebiegała późniejsza integracja! Tym samym, relatywnie najlepszym wyborem wydaję się być placówka wychowania przedszkolnego mająca w swojej ofercie grupy terapeutyczne, grupy integracyjne oraz grupy terapeutyczno – integracyjne (tzw. grupy mieszane).